Kimliklərin Formalaşdırılması və Davranışda Özgüvən: Psixoloji Bir Baxış

İnsan davranışlarının sabit olmaması və müxtəlif situasiyalarda fərqli şəkildə reaksiya verməsi, psixologiya və sosial davranış elmlərinin maraqlı araşdırma sahələrindən biridir. Şəxsiyyətin müəyyən kimliklərə bölünməsi və psixoanaliz sahəsində aparılan çalışmalar yalnız psixologiyada deyil, digər bir çox sahədə də əhəmiyyətli nəticələr ortaya qoymuşdur.

Niyə bəzi situasiyalarda özgüvənli, digərlərində isə tərəddüdlü oluruq?

Müşahidələr göstərir ki, bəzi hallarda insanlar olduqca özgüvənli, enerjili və sosial davranış sərgiləyir, digər hallarda isə nə edəcəyini bilməyən, passiv və keyfiyyətsiz reaksiyalar verən bir vəziyyətə düşürlər. Bu paradoksun səbəblərindən biri, fərdin hansı “kimliyə” bürünəcəyini müəyyənləşdirə bilməməsidir.

Fərd, daxilindəki müxtəlif şəxsiyyət parçalarından eyni anda istifadə etməyə çalışdıqda, ortaya “tozlu və dumanlı” bir davranış mənzərəsi çıxır. Nəticədə nə tam uyğunlaşma, nə də tam effektivlik təmin olunur.

Şəxsiyyətin dəqiqləşdirilməsi və özgüvən əlaqəsi

İnsan hansı şəxsiyyət çərçivəsində davranacağını dəqiq müəyyən etdikdə, davranışlarında vahidlik və sabitlik yaranır. Bu, özlüyündə özgüvəni də artırır. Sadə dillə desək, “hansı rolda olduğunuzu bilmək” davranış keyfiyyətini birbaşa yüksəldir.

Məsələn, təsəvvür edin ki, küçədə gəzərkən özünüzü gizli bir agent kimi hiss edirsiniz və müəyyən bir hədəfi axtarırsınız. Bu rolu beyninizdə canlandırdığınız anda hərəkətləriniz, baxışlarınız, hətta yerimə tərziniz belə dəyişəcək. Bu təcrübəni iş görüşməsində, ictimai çıxışlarda və ya peşəkar fəaliyyətlərdə tətbiq etmək mümkündür.

Nəticə

Fərdin situasiyalara uyğun kimliyi bilincli şəkildə seçməsi, yalnız davranış keyfiyyətini artırmaqla qalmır, həm də daxili enerjini bir nöqtədə toplamağa kömək edir. Şəxsiyyətin formalaşdırılması prosesi, həm psixoloji stabillik, həm də sosial performans baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır. Bu metod, şəxsi inkişaf və peşəkar uğur üçün praktik və təsirli bir yanaşma kimi qəbul edilə bilər.